- بینراو: 682
ژنڤێسینا : وارهێل محی الدین
هه‌ست و سوز و ئاره‌زویێن مروڤى گه‌له‌ك جاران ناگونجن دگه‌ل ژیوارێ مروڤ تێدا هه‌لسوكه‌وتا دكه‌ت ژبه‌ر هندێ دڤێت مروڤ ب واقع بینانه بنێریته ده‌وروبه‌رێن خوه و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه ل گوره‌ى رێساو یاسایێن هه‌ین بگونجینیت داكو بشێت وان كارو چالاكیا به‌رده‌وام بكه‌ت ئه‌وێن گه‌هشتن ب ئارمانجا سه‌ره‌كى مسوگه‌ر دكه‌ن ... ئه‌و هه‌رێما به‌شه‌ك ژ چوار به‌شێن وه‌لاته‌كێ خودان پره‌نسیپێن ئولى و نه‌ته‌وه‌یى و زمانى یێن هاوبه‌ش ،ب بریاره‌كا سیاسى و نیڤ ده‌وله‌تى ب بزورى هاتیه گرێدان ب وه‌لاته‌كێ ژمینا عیراقێ كو د هه‌مى هه‌بونێن خوه‌دا جودا دگه‌ل هه‌رێما كوردستانێ . ب هه‌ست خواستێن گه‌لێ كورد نه‌بویه ، و هه‌ر ژ ده‌ستپێكا ڤێ دابه‌شكرنێ گه‌لێ مه خه‌باتكریه و به‌رده‌وام خوین رشتیه و توشى كاره‌ساتێن مروڤى و ژینگه‌هى یێن گه‌له‌ك مه‌زن بوینه ژ پێخه‌مه‌ت راكرنا وى سزایێ ب سه‌ر دا هتیه سه‌پاندن كو هه‌مى مافێن نه‌ته‌وایه‌تى و كه‌لتورى و ته‌نانه‌ت مافێن سه‌ره‌تایى یێن مروڤایه‌تى ژێ هاتینه ستاندن . به‌لێ ژبه‌ر كو ب دراێژتنا پلانه‌كا واقعی كار ژ بو ڤه‌گه‌راندنا ئازادیا گه‌لێ كورد چ ژلایێ سیاسى ڤه بیت یان ژى ژ لایێ جوگرافى ڤه بیت نه هاتینه كرن تا نوكو كورد گیروبوینه ژ گه‌هشتن ب ئارمانجا خوه یا سه‌ره‌كى و ئافاكرنا كیانه‌كێ سه‌ربه‌خویه ژ مینا هه‌ر وه‌لاته‌كێ جیهانێ . . . به‌لێ د دیروكا نویى یا گه‌لێ مه دا هه‌ر ژ سالێن شێستا و تا نوكه قوناغ ب قوناغ گه‌لێ مه ده‌ست كه‌ڤت ب ده‌ست خستینه و ژ ئارمانجا خوه یا سه‌ره‌كى نێزیك بوینه .
ب ده‌ستفه ئینانا مافێ ئوتونومى (حكم زاتی) بو باشورێ كوردستانێ كو ئێكه ژده‌ستكه‌ڤێن هه‌ره مه‌زن و بویه ئه‌گه‌رێ دروستبونا ئه‌فرویا مه د رابردویه‌كێ گه‌له‌ك دژوار دا ، مافێ ئو‌تونه‌مى بو كوردستانا عیراقێ باشترین زه‌مینه‌ساز بو بو خو ئاماده‌كرنا گه‌لێ كورد و بده‌ست ڤه ئینانا مافێ فیدرالی بونا هه‌رێما كوردستانێ ..
فدیدرالیه‌ت ده‌رهاڤێشتا مافێ ئوتونومى بو بو هه‌رێما كوردستانێ پشتى ژناڤ چونا رژێما دكتاتوریا عیراقێ ، و دوباره ئافابونا عیراقا نویى و ل سه‌ر بنیاتێ دیموقراتیه‌تا زورینه و كه‌مینه‌یا(ديمقراطية لا ليبرالية ) و ململانێ یا هێزێن عیراقێ ل سه‌ر ئه‌رك و مافا پارتێن كوردستانى شیان فیدرالیه‌تا هه‌رێمێ بده‌ستبێخن و دوباره ده‌ست دا ئافكرن و گه‌شه‌سه‌ندنا هه‌رێمێ ژلایێ ئابورى و سیاسى ڤه . سه‌ره‌رایى وان هه‌مى قه‌یرانێن ئه‌م تێدا دبورین ، ژ هه‌میا ژى كاریگه‌رتر شه‌رێ تیرورستێن داعش ، لێ چونكه فیدرالى قوناغه‌كا گونجایى بو بو هه‌رێما كوردستانێ ل دویڤ سیاسه‌تا جیهانا ئه‌فرو ، گه‌لێ مه شیا خو بو پێنگافا سیێ ئاماده‌بكه‌ت و دشیانێن خوه دا دبینیت ب هاڤێژیت و ژ لایێ سیاسى و یاسایى ڤه ژى گروڤه‌یێن خوه هه‌نه و دشێن زێدتر بخوازن .
گریمان پێنگافا سیێ ئه‌گه‌ر ده‌وله‌تبون بیت . ئه‌رێ ده‌وله‌تبون مافێ گه‌لێ كورده ؟ بێ گومان به‌لێ !
ئه‌رێ هه‌رێما كوردستانێ وه‌ك هه‌رێمه‌كا فیدرال سه‌ر ب حكومه‌تا ناوه‌ندیا عیراقێ ڤه دشێت ده‌وله‌تێ راگه‌هینیت ب فه‌راموشكرنا حكومه‌تا ناوه‌ند؟ نه‌خێر!
بوچى ؟ جونكه ژ لایێ یاسایى ڤه هه‌ر هه‌رێمه‌كا ئه‌ندام سه‌ر ب حكومه‌تا ناوه‌ند ڤه مافێ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تێ نینه ، چونكه هه‌رێما فیدرال د هێته هژمارتن به‌شه‌ك ژ به‌شێن ده‌وله‌تا فیدرال .
ئه‌گه‌ر بێت و هه‌رێم پێنگاڤێن ده‌وله‌تبونێ بهاڤێت و وه‌ك ده‌ركه‌فتن ژ یاسایێ دهێته هژمارتن و ژ لایێ نیڤ ده‌وله‌تى ڤه دێ هێته ره‌خنه‌كرن .
ئه‌رێ باشه جاره‌سه‌ر چیه ؟ باشترین چاره‌سه‌ر گرتنه‌به‌را رێكه‌كا یاساییا گونجایه كو هه‌رێما كوردستانێ به‌ره‌ڤ قوناغه‌كا پێشتر ببه‌ت و ئه‌ڤ قوناغه هه‌م ژ لایێ گه‌شه‌یى ڤه یا ساخله‌م بیت و ژ لایێ یاسایى و سیاسى ڤه ژى یا دورست بیت ، ئه‌و قوناغ ژى كونفیدرالیه‌ته . كو باشترین ده‌ستكه‌فته ئه‌گه‌ر ئه‌م بخوازین و بده‌ست بێخین . چونكه د رابردویدا گه‌له‌ك وه‌لات ب په‌یره‌وكرنا كونفیدرالیه‌تێ سه‌ركه‌فتینه ، و شیایینه ده‌ستهه‌لات و هێزا خوه ب پارێزن . ژ گرنگترین نمونا وه‌لاتێن كونفیدرالى ، وه‌لاتێ ئه‌لمانیا دنافبه‌را سالێن 1806 و 1848 و هه‌ر وه‌سا نمونا ویلایه‌تێن كونفیدرالی یێن ئه‌مریكى . و تانوكه‌ژى سیسته‌مه‌كێ به‌ربه‌لاڤه د جیهانێ دا باشترین گرنتى ژى دنافبه‌را هه‌رێمێن كونفیدرالی دگه‌ل حكومه‌تێن ناوه‌ند كومه‌كا به‌رژه‌وه‌ندیێن هاوبه‌شه ژ لایێ سیاسى و ئابورى ڤه ، و گرنتیكرنا پیته‌دانا حكومه‌تا ناوه‌ند ب هه‌رێما كونفیدرالى ڤه ئه‌وه كو هه‌رێما كونفیدرالی ژ لایێ یاسایڤه‌یا رێ پێدایه ب راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا سه‌ربه‌خو ژ ئه‌گه‌رێ هه‌بونا هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كێ بیته هویێ تێكدانا به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌رێما كونفیدرال . ژبه‌ر هندێ دبێژم دڤێت ئه‌م گه‌له‌ك ب هه‌ستیارى پێنگاڤێن خوه ب هاڤێژین و توشى چ شكه‌ستنێن دیروكى نه‌بین . ب ئانه‌هیا خودێ ب سیاسه‌تا حه‌كیمانه‌یا سه‌روكێ هه‌رێما كوردستانێ قوناغ ب قوناغ دێ به‌ره‌ڤ پێش چین تا دگه‌هینه ئارمانجێن خوه .