ژ نڤێسینا : وارهێل محی الدین دوسكى
هێزێن سیاسى یێن رووژئافایێ كوردستانێ  ب رێكا  كانتونا ژێك ده‌رزاندنا رووژئافایێ كوردستانێ  ده‌ست پێكر  و دروستكرنا هه‌رسێ كانتونێن (كوبانێ ، عه‌فرین ، جزیرێ) باشترین  گروڤه‌یا  یارى پێكرنا  هێزێن رووژئافایێ كوردستانێ  یه‌  ب جاره‌نڤیسێ كوردێن ل رووژئافایی، و ژبه‌ر  چه‌ند خاله‌كا ئه‌ڤ بێ هه‌لویستیا هێزێن سیاسى یێن رووژئافا هه‌مبه‌رى  دووزا گه‌لێ كورد دیاردبیت ، هه‌ر  چه‌نده‌ ل جیهانا ئه‌فرو دا و  د جیهانا رابردو ژى دا نمونه‌یێن وه‌لاتێن ل سه‌ر  بنگه‌هیا سیسته‌مێ كانتونا هه‌نه‌ و هه‌بوینه‌ ، لێ مه‌رجێن فه‌راههبونا كانتونا تێدا هنه‌ و د گرێداینه‌ ب  نافه‌نده‌كا رێكخستى ڤه‌، راسته‌ هه‌ر  كانتونه‌ك  د رێڤه‌برنا خوه‌دا سه‌ربه‌خویه‌ به‌لێ د ئه‌دائه‌كا سنورداركری و د چوارچوڤێ وه‌لاته‌كى دا كوم ڤه‌ دبن .
به‌لێ یا سه‌یر  ئه‌ڤه‌یه‌  ئه‌وا ل  رووژئافایێ كوردستانێ رویده‌ت  كو سێ كانتون هاتینه‌ دروستكرن ، و ئه‌ڤ كانتونه‌ هه‌ر ئێك د رێڤه‌برنا خوه‌ یا ئیداریدا سه‌ربه‌خویه‌، ئه‌رێ سێ كانتون هه‌ر ئێك ل جهێ خوه‌ سه‌ربه‌خو بیت  و گرێدایى چ ناڤه‌نده‌كێ نه‌بن، و ئێك ده‌نگیا گشتى یا لایه‌نێن سیاسى و خه‌لكێ د سنورێ كانتونێدا ل سه‌ر نه‌بیت ، و گرنتیا پاراستنا سه‌قامگیری و ئارامیا هاوه‌لاتیا نه‌بیت ، و مه‌رجێن دیموكراتى بونێ د ناف  كانتونا دا نه‌بیت  د ده‌مه‌كیدا كو رووژانه‌ د ئاگاهیێن راگه‌هاندنێ دا مه‌ ئاگه‌هـ ژێ هه‌یه‌  خه‌لكه‌ك ب  زوورى  دهێـه‌ چه‌كداركرن ، ئه‌ڤه‌ ژ لایه‌كى ڤه‌ .
ژ لایه‌كێ دى ڤه‌ هێشتا   یه‌په‌گه‌ وه‌ك هێزه‌كا چه‌كدار یا سه‌ره‌كى ل رووژئافا كول ژێ بالێ په‌كه‌كێ دایه‌  ل رووژئافایێ كوردستانێ نه‌ شیایه‌ حكومه‌تا به‌شار ئه‌سه‌دى رازى بكه‌ت  كو دان پێدانێ ب  مافێ كوردا بكه‌ت  د هه‌رێمه‌كا نیمچه‌ سه‌ربه‌خودا ژى،ئه‌ڤه‌ سه‌ره‌رایى وێ چه‌ندێ  كو یه‌په‌گه‌‌ وه‌ك چه‌تێن به‌شار ئه‌سه‌دى دهێنه‌ ب ناڤكرن ژ لایێ هنده‌ك ژ ئوپزسیونا سوریایێ ڤه‌ ، ئه‌ڤ چه‌نده‌ژى یا دیاره‌  كو هه‌ر  ژ ده‌ستپێكا هه‌لبونا ئاگرێ شه‌رى دنافا سوریێ دا حكومه‌تا به‌شار ئه‌سه‌دى  ب ئاسانى پرانیا ناوچێن كوردنشین یێن رووژئافایێ كوردستانێ  ب ده‌ست یه‌په‌گێ ڤه‌ به‌ردان ، ئها ل ڤێره‌ بومه‌ دیار دبیت  كو ده‌ستێ به‌شار  ئه‌سه‌دى  د ده‌ستێ یه‌په‌گێ  دایه‌  ل رووژئافایێ كوردستانێ . و به‌شار ئه‌سه‌د ژى ب هه‌مى رامانانێن په‌یڤا مافێ كوردا د چوارچوڤێ  هه‌رێمه‌كا سه‌به‌خودا ل قه‌له‌م ناده‌ت .
و هه‌ر وه‌سا یه‌په‌گه‌‌  دویر ژ ئه‌دائا ئوپزسیونا سوریێ ژى كاردكه‌ت ، واته‌ ب  نه‌مانا به‌شار ئه‌سه‌دى هه‌لبژاردا هه‌ره‌ سه‌ره‌كى بو  ب رێڤه‌برنا سوریێ دێ هێزێن ئوپزسیونێ بن د وى وه‌لاتیدا  ئه‌گه ر ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژى ب  جهـ بێت  یه‌په‌گه‌ و ئه‌و هێزێن دى  ئه‌وێن نوكه‌ دگه‌ل یه‌په‌گێ پێكڤه‌ د كانتونێن رووژئافادا به‌ژدارن  نه‌شێن  وه‌ك پێتڤى  رازى بونا وان هێزا ب  ده‌ست بێخین جونكى د به‌رته‌نگیا دا خوه‌ نه‌ دایه‌ دگه‌ل  ئه‌وژى ل  به‌ر  فره‌هیێ دا ده‌ستێ هه‌ڤالێ دوژمنێ خو ناگرن . ئه‌ڤه‌ ل سه‌ر  ئاستێ رووژئافایێ كوردستانێ
و ل سه‌ر  ئاستێ  هه‌رێما كوردستانێ یان ژى بێژین باشورێ كوردستانێ یه‌په‌كه‌  و په‌كه‌كه‌ وه‌ك هه‌ر دووك ژ ئێك سه‌رچاوه‌ د داخویانیێن خوه‌ دا دویر ژ  رێزگرتنا هه‌رێمه‌كا كوردى یا باوه‌رپێكرى ژ لایێ حكومه‌تا نافه‌ندیا عیراقێ ڤه‌  و هه‌ر وه‌سا پرانیا وه‌لاتێن جیهانێ ڤه ، هێزێن خوه‌ یێن چه‌كدار  د ناف سنورێن هه‌رێمدا هاتن وچونێ پێ دكه‌ن  و هه‌ر چه‌نده‌ ل  به‌روكێن شه‌رى  د به‌ژدارن دگه‌ل هێزێن پێشمه‌رگه‌ى  به‌لێ ئه‌ڤ به‌ژداریا وان  وه‌ك مزایده‌كا سیاسى  ل سه‌ر  حسابا هێزێن دناڤ هه‌رێما كوردستانێ دا  دهێته‌  كرن ، و هه‌روه‌سا بێى به‌رچاڤ  وه‌رگرتنا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئه‌وا ب خوینا هزاران شه‌هیدا  و ده‌نگێن كوردستانیا ئه‌فروكه‌ بویه‌ پێگه‌هه‌كێ گرنك د ده‌ڤه‌رێدا ژ هه‌مى لایه‌كى ڤه‌  به‌رپرسێن یه‌په‌گێ و په‌كه‌كێ داخویانیا دده‌ن ، حه‌تا به‌رى  ده‌مه‌كى  دگوت ئه‌م دێ كانتونا شنگالێ و قه‌ندیل و سلیمانیێ ژى  دروست كه‌ین . د ده‌مه‌كى دا ئه‌ڤه‌ كو ئه‌ڤ هه‌ر سێ ناوچه‌یه‌  سه‌ر ب حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌نه‌ و د سنورێ حكومه‌تا عیراقا فیدرال دانه‌  . به‌لێ یه‌په‌گه‌ و په‌كه‌كه‌ ژى باش دزانن   نه‌ به‌رسینگ گرتنا وان ژ لایێ سه‌روكاتیا هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌ ژبه‌ر  هه‌لویستێ نه‌ته‌وه‌یێ  سه‌روكایه‌تیا هه‌رێمێ یه‌ و هێزێن سیاسیێن هه‌رێما كوردستانێ.
ئه‌رێ پرسیار ل ڤێرێ ئه‌ڤه‌یه‌  یه‌په‌گه‌ و په‌كه‌كه‌‌  وه‌ك دوو هێزێن نه‌ فه‌رمى  و راببین  ب دروستكرنا چه‌ند ناوچه‌یه‌كێن سه‌ربه‌خو سه‌ره‌رایى هه‌بونا وان هه‌مى كێم و كاسیێن مه‌ د سه‌ریدا ئاماژه‌ پێكرى ، ئه‌رێ تو نابینى  ئه‌ڤه‌ خاپاندنا گه‌له‌كییه‌  ل ژێر هنده‌ك دوریشمێن نه‌ ساخله‌م .
ئه‌ڤچا داخوازه‌كا هه‌ڤ نه‌ته‌وه‌یى  ژ برایێن یه‌په‌گێ دكه‌ین  كو ده‌ست ژ به‌رئێك برنا ئێك رێزیا نه‌ته‌وه‌یى به‌ربده‌ن  و بلا بهێن ده‌ستێن خوه‌ بكه‌نه‌ د ده‌ستێن هێزێن  كوردیدا ئه‌وێن كاریگه‌ریا خوه‌ ل سه‌ر  سیاسه‌تا ئه‌فرو د رووژهه‌لاتا نافین دا هه‌ى ،چونكه‌ دووژمنێ ملله‌تێ كورد  ژ هه‌ر جاره‌كێ پتر  توشى شكه‌ستنێ و بێ هێزیێ بویه‌  بلا ئه‌م ژى وه‌ك كورد ڤان ده‌لیڤا ژ ده‌ست نه‌ده‌ین ژ پێخه‌مه‌ت مزایده‌كا سیاسى یان هنده‌ك ده‌ستكه‌ڤتێن به‌ر وه‌خت .